Denktank Desinformatie: Kamerlid verzoekt minister Kuipers (VWS) om opheldering

Het Kamerlid Van Haga heeft Kamervragen gesteld over de ‘Denktank Desinformatie’. Er wordt verzocht om een overzicht met deelnemers en alle documenten, gesprekken en berichten te openbaren.

Naar aanleiding van eerdere aandacht voor de Denktank Desinformatie heeft Kamerlid Van Haga vijftien vragen gesteld aan minister Kuipers van Volksgezondheid. Het parlementslid verzoekt om de deelnemers bekend te maken. Ook wordt gevraagd om op te helderen op welke manier de denktank bepaalt wat desinformatie is, voordat deze op social media wordt bestreden. Tevens is gevraagd om alle documenten, gesprekken en berichten met betrekking tot de denktank openbaar te maken. Het ministerie heeft al twee maanden niet gereageerd.

Onlangs publiceerden Cees van den Bos en Daniël van der Tuin een studie over de Denktank Desinformatie van het ministerie van Volksgezondheid. Uit het onderzoek komt naar voren dat de denktank door het ministerie wordt ingezet om burgers, zorgverleners en journalisten te beïnvloeden over coronavaccins. Bij de denktank zijn zeker zes overheidsinstanties en diverse techbedrijven betrokken. De denktank is volgens de officiële lezing begin 2019 opgericht om de vaccinatiegraad van het Rijksvaccinatieprogramma te vergroten, terwijl deze toen alweer toenam. Vervolgens ging de denkdank zich richten op het aanpakken van vermeende desinformatie over coronavaccins. Uit het onderzoek blijkt ook dat de vaccinatiegraad van het Rijksvaccinatieprogramma dit jaar met één tot twee procentpunt is gedaald.

De Denktank Desinformatie kwam eerder dit jaar in beeld bij een onderzoek in wob-documenten over de coronatijd. Over de denktank, haar deelnemers en hoe de groepering bepaalt wat wordt verstaan onder desinformatie is nog veel onduidelijk. Dit heeft geleid tot vijftien Kamervragen. Tot op heden is hierop geen antwoord gegeven door het ministerie van Volksgezondheid. De Kamervragen¹ zijn hieronder in verkorte vorm weergegeven.

Kamervragen over de Denktank Desinformatie

• Vraag 1 Bent u bekend met de Denktank Desinformatie en weet u hoe deze denktank op social media ‘desinformatie’ over vaccins bestrijdt?

• Vraag 2 Kunt u aangeven wie zich bezig houden met de werving en selectie van de deelnemers van de denktank?

• Vraag 3 Hoe zijn de deelnemers van de denktank geworven en welke selectiecriteria zijn toegepast?

• Vraag 4 Kunt u een overzicht geven van de deelnemers en hun functies en kwalificaties verstrekken?

• Vraag 5 Zijn er ook journalisten of redacteuren, werkzaam bij een krant of vakblad betrokken bij de denktank en het bestrijden van ‘desinformatie’ op social media? Zo ja, bij welke uitgevers?

• Vraag 6 Op welke manier wordt bepaald wat desinformatie is? Kunt u aangeven hoe dat steeds met nieuwe inzichten (zoals afnemende vaccineffectiviteit, bijwerkingen, medicatie etc.) wordt getoetst voordat de desinformatie wordt bestreden op social media?

• Vraag 7 Welke andere ministeries, overheidsinstanties, bedrijven en instellingen zijn naast uw ministerie nog meer betrokken bij de denktank?

• Vraag 8 Hebben deelnemers van de denktank of hun werkgevers een vergoeding ontvangen voor hun activiteiten en zo ja, hoeveel?

• Vraag 9 Hoe verhoudt de coördinerende rol van het ministerie zich tot het mandaat dat aan de denktank is gegeven? Hoe verhoudt dit zich tot eerdere antwoorden op de Kamervragen van de leden Agema en Van der Plas over influencers, waarbij het ministerie heeft aangegeven dat het geen influencers inzet om de publieke opinie te beïnvloeden?

• Vraag 10 Welke feedback heeft de denktank aan het ministerie van Volksgezondheid of andere ministeries gegeven en kunt u daarvan alle relevante documenten aan de Kamer laten zien?

• Vraag 11 Heeft de denktank ook namen of accounts doorgegeven aan uw ministerie of andere overheidsinstanties van mensen die desinformatie zouden verspreiden?

• Vraag 12 Kunt u van alle recente en voormalige deelnemers van de denktank laten onderzoeken of deze mensen heeft gerapporteerd of rapporteert bij techbedrijven zoals Twitter, Facebook en LinkedIn, met de bedoeling berichten te verwijderen of accounts op te schorten?

• Vraag 13 Kunt u alle documenten, gesprekken en berichten die betrekking hebben op de denktank ter beschikking stellen aan de Kamer?

• Vraag 14 Kunt u aan de Kamer laten weten op welke manier de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) betrokken is bij de denktank? Kunt u daarnaast aan de Kamer laten weten of de NCTV zich inhoudelijk heeft bemoeid met wat door de denktank als desinformatie beschouwd moet worden? Zo ja, kunt u de Kamer de resultaten uit dat onderzoek op korte termijn toesturen?

• Vraag 15 Kunt u laten weten of, in het geval van betrokkenheid van de NCTV bij de denktank, er sprake is geweest van het noemen of doorgeven van namen van personen die volgens de denktank of de NCTV ‘desinformatie’ verspreiden? Zo ja, kunt u de resultaten uit dat onderzoek op korte termijn doen toekomen?

Reactie ministerie: voorlopig geen antwoord vanwege ‘afstemming’

De Kamervragen zijn op 24 juni 2022 ingediend. Vervolgens maakte staatssecretaris van Volksgezondheid Van Ooijen op 15 juli 2022 bekend dat hij meer tijd nodig heeft om ze te beantwoorden. De bewindsman schrijft: “De reden van het uitstel is dat afstemming voor het antwoorden meer tijd kost.” Wel belooft de staatssecretaris dat de Kamervragen zo spoedig mogelijk worden beantwoord.² Sinds 15 juli is er niets meer vernomen van het ministerie over de Denktank Desinformatie.

1. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kv-tk-2022Z13061.pdf

2. https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2022/07/15/uitstelbrief-antwoorden-op-kamervragen-over-de-denktank-desinformatie/uitstelbrief-antwoorden-op-kamervragen-over-de-denktank-desinformatie.pdf