Wob-documenten: Fabrikant informeerde Rijk vóór de epidemie over werkzaamheid chloroquine

Fabrikant van chloroquine schreef vóór de epidemie een brief aan minister Bruins en Jaap van Dissel over de goede werking van chloroquine als preventiemiddel, op basis van een studie.

(afbeelding ter illustratie)

In de eerste weken van de epidemie kwam Ace Pharmaceuticals in de publiciteit. Uit wob-documenten blijkt dat de chloroquinefabrikant op 21 februari 2020 een brief schreef aan minister Bruins en RIVM-directeur Jaap van Dissel. Hierin werd de gunstige werking van chloroquine toegelicht, met verwijzing naar een literatuurstudie. Verschillende bevindingen uit deze studie zouden later worden bevestigd door grote onderzoeken in Frankrijk en de Verenigde Staten. Het geneesmiddel chloroquine werd in Nederland echter direct verboden voor coronapatiënten. Dit gold ook voor diens ‘mildere broertje’ hydroxychloroquine.

Uit wob-documenten kwam deze week naar voren dat de Nederlandse overheid vroegtijdige behandeling van coronapatiënten met (hydroxy)chloroquine structureel tegenwerkte. Terwijl het Rijk een verbod instelde op vroege behandeling, kocht het wel grote hoeveelheden chloroquinetabletten in: er werd onder andere een voorraad van 2 miljoen tabletten besteld bij Ace Pharmaceuticals in Zeewolde. In aanvulling op de eerdere reconstructie rond dit thema volgt een uiteenzetting van de brief die de fabrikant kort voor het uitroepen van de pandemie heeft gestuurd aan minister Bruins en RIVM-directeur Van Dissel.

Fabrikant chloroquine schrijft brief aan minister Bruins

Op 21 februari 2020 ontvangt minister Bruins van Volksgezondheid een brief van Jan Willem Popma. Hij is directeur van Ace Pharmaceuticals uit Zeewolde. Dit is de enige producent van chloroquine in West-Europa. In de brief wordt de minister gewezen op de media aandacht voor het geneesmiddel (hydroxy)chloroquine. Popma schrijft dat hij een literatuurstudie heeft laten uitvoeren naar de mogelijkheden van chloroquine bij het bestrijden van het coronavirus. Hierbij is advies ingewonnen van de afdeling Interne Geneeskunde van het Tergooi Medisch Centrum.

Literatuurstudie: chloroquine werkt tegen coronavirus

Uit de literatuurstudie van het Medisch Centrum blijkt dat het aannemelijk is dat chloroquine goed werkt tegen het coronavirus: het vermindert ziekteverschijnselen en het remt de virusvermeerdering. Het lijkt de fabrikant daarom verstandig om patiënten die besmet zijn met het coronavirus te behandelen met het medicijn. Ace Pharmaceuticals adviseert ook om mensen die uit risicogebieden komen preventief te behandelen met chloroquine. Volgens de fabrikant voorkomt dit ziekte en het verkleint de kans op een corona uitbraak.

Hooguit 300 Nederlandse patiënten gebruiken dan chloroquine

Uit de brief blijkt dat de geneesmiddelenfabrikant sinds 2007 eigenaar is van het registratiedossier “A-CQ 100 chloroquinetabletten 100 mg”¹. Volgens Jan Willem Popma wordt het middel in Nederland rond die tijd gebruikt door hooguit 300 patiënten met auto-immuunziekten zoals reuma. Om die reden wordt er in Zeewolde slechts één keer per twee jaar chloroquine geproduceerd. Er komen bij die productie 5.000 verpakkingen op voorraad. Volgens de directeur kost het verhogen van de productiecapaciteit om deze reden de nodige voorbereiding.

Medisch Centrum: chloroquine heeft actieve werking

In de bijlage heeft Popma een brief meegestuurd over de literatuurstudie, die is uitgevoerd door arts Peter J. de Vries van het Tergooi Medisch Centrum. Zijn onderzoek heeft uitgewezen dat chloroquine een actieve werking heeft tegen het coronavirus. De beschikbare literatuur stelt op dat moment dat chloroquine eerder werd toegepast in de behandeling van patiënten met symptomen en het had een positief effect op het herstel van ziekte.² In een latere publicatie van De Vries op 11 maart worden overigens nog wel enige kanttekeningen geplaatst.³

Chloroquine wordt onderschreven door Europese auteurs

De Vries schrijft ook dat chloroquine dan wordt aanbevolen in de Chinese richtlijnen voor de preventie, diagnose en behandeling van longontsteking die veroorzaakt wordt door het coronavirus. Daarnaast worden de potentieel gunstige effecten van chloroquine als preventiemiddel ook onderschreven door Europese auteurs, zo valt te lezen in de brief. Volgens De Vries is chloroquine een oplossing voor de volksgezondheid. Hij verzoekt daarom te anticiperen op een mogelijke snelle toename van de vraag naar chloroquine tabletten.

(Hydroxy)chloroquine in voorlopig behandelplan RIVM

Het RIVM heeft chloroquine rond 11 maart 2020 opgenomen in het voorlopige behandelplan tegen het coronavirus.⁴ Hydroxychloroquine volgt op 20 maart.⁵ In de medicijnrichtlijnen van het RIVM staat chloroquine dan vermeld als geneesmiddel voor patiënten met een matig of ernstig ziektebeloop als off-label-therapie.⁶ Dit betekent dat het door artsen kan worden voorgeschreven aan coronapatiënten, ook al is het medicijn oorspronkelijk ontwikkeld als preventiemiddel tegen malaria. De Inspectie Gezondheidszorg verbiedt artsen echter vanaf 17 maart om (hydroxy)chloroquine voor te schrijven op basis van ontvangen 'signalen'.⁷ Welke signalen dit zijn, wordt niet toegelicht door de inspectie.

Directeur Popma kreeg politiebewaking na bedreiging ‘vage types’

Op 22 maart komt Ace Pharmaceuticals in de publiciteit omdat de fabriek moet worden bewaakt door de politie. Volgens de politie heeft zich namelijk ‘een verdachte situatie’ voorgedaan.⁸ De volgende dag wordt duidelijk dat directeur Popma persoonlijk bedreigd wordt. Hij krijgt dan 24 uur per dag politiebescherming. Volgens Popma kwamen er de afgelopen week steeds vaker ‘vage types’ langs bij zijn bedrijf en zijn huis. “Meerdere dure auto’s reden mijn straat in, terwijl je die hier normaal nooit ziet. Met opvallend jonge bestuurders die bij me aanbelden", zegt Popma tegen het tv-programma EenVandaag.⁹

Conclusie van het wob-onderzoek

De literatuurstudie die Ace Pharmaceuticals in februari 2020 heeft uitgevoerd, wijst op verschillende voordelen van chloroquine voor coronapatiënten, waaronder een preventief effect. Op 13 mei 2020 kwam uit een groot onderzoek van de bekende infectioloog Didier Raoult naar voren dat 92 procent van de patiënten die werden behandeld met hydroxychloroquine en azitromycine herstelde. Dit werd ondersteund door een groot onderzoek van de Amerikaanse huisarts Zelenko. Echter, de Inspectie Gezondheidszorg stelde een blijvend verbod in op het voorschrijven van het medicijn. Het dreigde artsen uiteindelijk met boetes tot 150.000 euro.

1. https://www.geneesmiddeleninformatiebank.nl/nl/rvg106659

2. https://www.vpro.nl/argos/lees/onderwerpen/hydroxychloroquine/2021/staat-kocht-twee-miljoen-pillen.html

3. https://www.ntvg.nl/artikelen/chloroquine-als-mogelijke-behandeling-van-covid-19

4. https://www.ad.nl/binnenland/politiebewaking-bij-fabrikant-die-voorlopig-medicijn-tegen-corona-maakt~a98ea6c9

5. https://www.vpro.nl/argos/lees/onderwerpen/hydroxychloroquine/2021/staat-kocht-twee-miljoen-pillen.html

6. https://www.ntvg.nl/artikelen/chloroquine-als-mogelijke-behandeling-van-covid-19

7. https://www.igj.nl/actueel/nieuws/2020/03/26/coronavirus-chloroquine-niet-voorschrijven-of-verstrekken-voor-de-preventie-tegen-het-coronavirus

8. https://www.ad.nl/binnenland/politiebewaking-bij-fabrikant-die-voorlopig-medicijn-tegen-corona-maakt~a98ea6c9

9. https://eenvandaag.avrotros.nl/item/fabrikant-van-coronamedicijn-bedreigd-ik-kreeg-steeds-vaker-vage-types-op-bezoek